De gevolgen van orkaan Irma op Cuba – kun je nu veilig op reis?

Precies anderhalve week geleden werd Cuba geteisterd door orkaan Irma. Het toeval wil dat wij op dat moment op reis waren in Cuba, waardoor wij de orkaan en de nasleep hiervan uit eerste hand hebben meegemaakt. Ik krijg op dit moment een boel mails van reizigers die binnenkort naar Cuba gaan en zich zorgen maken over de huidige situatie in het land. Want het Nederlandse nieuws laat geen al te best beeld zien, en het MinBuZa heeft zelfs een tijdje een negatief reisadvies afgegeven. In deze blogpost geef ik je mijn kijk op orkaan Irma met eigen ervaring, en of het veilig/aan te raden is om nu naar Cuba te reizen!

Meer weten over het orkaanseizoen in Cuba? Lees dan ook mijn artikel:
Wat is de beste reistijd voor Cuba

---

Orkaan Irma treft Cuba op 8 en 9 september 2017

Op vrijdag 8 en zaterdag 9 september 2017 trok orkaan Irma langs de noordkust van Cuba. Waar de eerdere voorspellingen aangaven dat de orkaan waarschijnlijk niet aan land zou komen en voor de Cubaanse noordkust langs zou trekken, bleek uiteindelijk dat het oog van orkaan Irma toch aan land zou gaan. Irma was op dat moment een orkaan met categorie 5, de zwaarste categorie met windstoten van ruim 250 km/u. De cayo’s (eilanden) voor de noordkust van Cuba, zoals Cayo Coco, Cayo Guillermo en Cayo Santa Maria waar een boel all inclusive resorts staan, hebben het zwaar te verduren gehad. Ook Cubaanse plaatsen aan de noordkust tot zo’n 60 kilometer landinwaarts tussen Playa Santa Lucía en Matanzas, bijvoorbeeld de steden Remedios, Caibarién en Morón, hebben heel hevige windstoten gehad.

De eerste beelden van Irma in Nederland

In Nederland waren de eerste beelden van orkaan Irma afkomstig van Sint Maarten, waar Irma op woensdag 6 september voorbij raasde en zeer zware schade is gemeld. Het Rode Kruis geeft aan dat tot wel een derde van alle huizen op Sint Maarten is verwoest, heel heftig natuurlijk. Vanuit Cuba waren de nieuwsberichten in Nederland echter een stuk minder aanwezig. Er verschenen slechts enkele nieuwsberichten in de Nederlandse pers over Cuba de dag na orkaan Irma, zoals onderstaande koppen van de NOS:

Ik moet zeggen dat ik deze artikelen in Cuba op mijn telefoon heb gelezen en vooral de krantenkoppen wel wat sensatiebelust vond opgesteld. Het is zeker niet onwaar, tijdens een orkaan met windsnelheden van ruim 250 km/u wordt alles wat los zit de lucht in geslingerd. Het is de reden dat niemand zich buiten moet wagen tijdens een orkaan! Maar binnen enkele uren nadat een orkaan is gepasseerd, is de wind alweer gereduceerd tot slechts een fikse storm. Een dag na de orkaan kon iedereen in Cuba alweer gewoon over straat en was de wind bijna helemaal weg. Maar ja, heftige koppen trekken natuurlijk meer lezers.

Hoe wij zelf de orkaan in Cuba hebben doorstaan

Wij hebben orkaan Irma afgewacht in een stevig all inclusive-hotel in Guardalavaca, vlakbij Holguín in het oosten van Cuba. Ons werd door het management van het hotel opgedragen om 36 uur in de hotelkamer te blijven, met het advies de badkamer op te zoeken als de windvlagen te heftig zouden worden – dit omdat de glazen ramen eventueel zouden kunnen breken. Er werd drie keer per dag een simpel pakketje eten en een fles drinken naar onze kamer gebracht, dus wij hadden echt niks te klagen. De zware windvlagen floten rondom het hotel en enkele delen van het palmbladeren dak van het restaurant zijn weggewaaid. Ook woei de wind hard door de open gangen van het hotel, waarbij enkele dakplaten het begaven. Er zijn in het hotel geen ramen gesneuveld, daar hadden we geluk mee – hoewel ik tijdens het hoogtepunt van de orkaan wel twee uur op de badkamer heb gebivakkeerd, want ik wilde het risico van eventueel gesprongen ramen niet lopen! Met mijn kussen en lakens op de grond van de badkamer voelde de orkaan toch wel even behoorlijk dichtbij… Maar wij zijn er ongeschonden uit gekomen.

Foto genomen één dag voor orkaan Irma:

Video gemaakt op de volgende dag, tijdens orkaan Irma:

Achteraf vonden het een goede keus om de orkaan in Guardalavaca door te brengen: we wisten vanwege de nieuwsberichten dat het oog van de orkaan aan ons voorbij zou gaan, het hotel was heel stevig gebouwd en er werd voor eten gezorgd. Ik zou het volgende keer weer zo doen! Gelukkig is Cuba groot genoeg om altijd een plek op het eiland op te kunnen zoeken waar een orkaan géén invloed heeft. Even voor de beeldvorming, Cuba is ruim 1200 km lang en qua oppervlak bijna 3x Nederland. Dus het is een beetje te vergelijken met een orkaan in Groningen en Friesland, waarbij je dan kunt afdalen richting Frankrijk om uit de buurt te blijven. Wij hielden het nieuws goed in de gaten en zorgden dat we uit de baan wegbleven, en dat raad ik lezers ook altijd aan die mij vragen of ze in september/oktober tijdens het orkaanseizoen naar Cuba kunnen.

Lees ook: Wat is de beste reistijd voor Cuba?

---

Reisadvies voor Cuba door Ministerie van Buitenlandse Zaken

Toen orkaan Irma ons in Guardalavaca voorbij was, werd daarna het centrale deel van Cuba getroffen. En hier ging het oog van Irma wel aan land, waardoor de effecten en de schade in dit deel van Cuba een stuk zwaarder zijn. Zoals ik hierboven zei, de noordelijke cayo’s met all inclusive hotels en plaatsen langs de noordkust van Cuba hebben hele zware windstoten gehad tijdens de orkaan, die schade hebben aangericht. Het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft op dit moment een aangepast reisadvies voor Cuba op hun website staan, waarbij reizen naar de noordkust wordt afgeraden. Let wel: dit toeristisch reisadvies stamt van vrijdag 15 september. Op donderdag 14 september is eerst door het Ministerie een volledig negatief reisadvies voor Cuba afgegeven, maar dat was nogal overtrokken en is gelukkig een dag later aangepast naar alleen een advies voor de noordkust! Dat betekent dat in de rest van Cuba volgens het Ministerie dus gewoon gereisd kan worden – er wordt alleen aangeraden waakzaam te zijn, net als bijvoorbeeld het advies geldt voor Thailand, Sri Lanka en Zuid-Afrika. De landkaart met reisadvies voor Cuba is nu overwegend geel, dezelfde kleur als voor deze laatstgenoemde landen.

Update: in december 2017 is het reisadvies voor heel Cuba weer aangepast naar geel, dus ook de volledige noordkust.

Toen orkaan Irma voorbij was

Na 36 uur in onze hotelkamer was orkaan Irma ons voorbij. De wind ging weer liggen, de zonnebedjes werden weer naast het zwembad gezet en binnen een uur zaten de Engelse en Canadese toeristen in ons resort ’s ochtends vroeg al weer aan het bier… Alsof er nooit een orkaan voorbij was gekomen! Wij zijn voor de zekerheid nog een extra nacht in Guardalavaca gebleven, om niet direct achter de orkaan aan te reizen, en de volgende dag weer op pad gegaan.

We hebben op zondag 10 september een taxi genomen om van Guardalavaca naar het westen van Cuba rijden, het hele eiland over. Enerzijds omdat we naar de familie van Jesús in Viñales door wilden reizen, anderzijds omdat ik de effecten van de orkaan met eigen ogen wilde zien. In twee dagen tijd zaten we achttien uur lang in vijf verschillende taxi’s, die ons van Guardalavaca in het oosten over de Carretera Central (de centrale snelweg) naar Viñales in het westen brachten. Daarmee doorkruisten we in deze dagen dus bijna het hele eiland. We begonnen onze reis anderhalve dag na orkaan Irma, en omdat wij sneller reisden dan de orkaan voortsnelde, bereikten we Havana en Viñales uiteindelijk krap een dag nadat Irma voorbij was getrokken.

De direct zichtbare gevolgen van de orkaan

Wat we onderweg aantroffen waren een heleboel geknakte en ontwortelde bomen, net als omgevallen elektriciteitsmasten. Vooral in de grote steden Camagüey en Santa Clara zagen we een boel omgevallen oude grote bomen, en overal lagen takken op straat. Maar waar op dag 1 na de orkaan de bomen op de grond lagen, werden deze op dag 2 in stukken gezaagd en op dag 3 werden ze al opgehaald door trucks van de Cubaanse overheid. Het leek wel alsof elke Cubaan die niks te doen had (en dat zijn er een boel… haha klein grapje, moet kunnen toch?) zich de dagen na de orkaan bezig hield met takken verzamelen, klaar leggen langs de weg, bladeren bij elkaar vegen, etc. Tijdens onze rit van oost naar west werden enkele banen van de snelweg geblokkeerd door omgevallen bomen, hoewel overal minstens één baan vrij was (of al vrij gemaakt?) en we dus wel gewoon door konden rijden. In de steden werd af en toe een weg geblokkeerd door een omgevallen boom, maar daar was men wel al direct in de weer met zagen en karren.

Deze beelden van de Cubaanse televisie, gemaakt op maandag 11 september in Remedios en in Caibarien, geven je een idee van hoe deze twee steden er een dag na de orkaan bij lagen. Ik wil deze beelden graag laten zien, omdat er maar zo weinig video’s vanuit Cuba komen. Ze zijn in het Spaans, maar de beelden spreken voor zich. Deze twee plaatsen liggen vlak bij de noordkust van Cuba en zijn het zwaarst getroffen:

Zoals je ziet heeft Irma stevig huisgehouden. Maar het is goed om je realiseren dat het merendeel van alle huizen en gebouwen nog overeind staat, de mensen een dag na de orkaan alweer buiten op straat lopen en hard bezig zijn met schoonmaken.

Deze volgende dronebeelden zijn gemaakt in Havana op maandag 11 september, waar het zeewater over de Malecon enkele blokken de stad in is gestroomd:

In heel Cuba werd de elektriciteit tijdens en na de orkaan afgesloten. Dit is eigenlijk standaard beleid van de Cubaanse overheid: omdat er veel elektriciteitspalen en kabels kapot gaan door de windstoten, ontstaat er gevaarlijke kortsluiting. De stroom wordt er daardoor afgehaald, in het hele land. Twee dagen na de orkaan werd circuit na circuit, wijk na wijk, stad na stad de stroom weer aangesloten. De oude centra van de grote steden eerst, net als plekken die bijna geen schade hadden opgelopen. In Santa Clara dineerden wij op zondag 10 september nog in het donker bij kaarslicht, maar ’s nachts kwam de stroom terug. In Viñales werd op maandag 11 september ’s avonds de stroom weer aangesloten. Sommige buitenwijken van Havana, waar geen toeristen komen en vooral arme Cubanen wonen, moesten langer wachten; sommige plekken kregen pas na een week weer elektriciteit. Net als bijvoorbeeld in Remedios aan de noordkust, waar volgens mijn laatste bericht op zondag 17 september nog steeds niet in alle straten de stroom was teruggekeerd.

Onze eigen beelden van de nasleep van de orkaan

Die beelden van Havana onder water zien er wel heftig uit hè? In de Nederlandse media worden deze beelden ook steeds herhaald. Misschien is het dan wel goed om ook een foto te laten zien die ik zelf heb gemaakt, in een van de straten die je hierboven ondergelopen ziet. Op donderdag 14 september, vier dagen na orkaan Irma, zagen de straten van Havana direct achter de Malécon er zo uit:

Wat een verschil hè? Al het water is alweer weg, dat heeft maar maximaal 48 uur geduurd. En dat is goed om je te realiseren: al het nieuws dat wij nu zien over de orkaan, is ondertussen oud nieuws. We zijn nu al zo’n tien dagen verder na het passeren van de orkaan en heel veel opruimwerk is ondertussen al verricht in Cuba!

Overigens: de Malécon van Havana overstroomt wel vaker… Meerdere keren per jaar wordt de straat afgesloten voor verkeer omdat er hoog opspattende golven zijn, en in januari 2016 en april 2015 stond een deel van Havana ook onder water zonder dat hier een orkaan aan te pas was gekomen. Niet zo ver als tijdens orkaan Irma, maar toch. Ook die beelden zagen er toen best wel indrukwekkend uit, met bootjes in de straten van Havana!

Meer lezen over Cuba? Hier vind je een overzicht van alle artikelen over Cuba

---

Onze updates op Facebook

Tijdens onze dagen in Cuba tijdens en net na orkaan Irma, heb ik op Facebook verslag gedaan van alles wat we onderweg zagen en tegenkwamen. Hier een aantal voorbeelden van deze berichten:

Schade na orkaan Irma

De schade aan de noordkust van Cuba is echt heel flink. Er zijn all inclusive resorts op de noordelijke cayo’s enorm toegetakeld, de Pedraplén naar Cayo Coco (soort afsluitdijk naar de eilanden toe) is voor een deel ingestort. Doordat veel huizen in Cuba in heel slechte staat van onderhoud verkeren, zijn er ook huizen ingestort. Ik hoorde van onze casa in Remedios (waar we de nacht na de orkaan hadden moeten slapen, maar die overnachting hebben we in overleg met de casa afgezegd) dat bij hen het op dat moment een meter hoog in de woonkamer stond. Dat is natuurlijk niet fraai, en als je een arm huishouden bent zonder reserves is het echt een hele grote dobber om een deel van je huis te verbouwen of nieuwe huisraad te kopen.

Maar: buiten de noordkust van Cuba (again, ongeveer tussen Santa Lucia en Matanzas) viel de schade van de orkaan enorm mee. We hebben het op veel plekken zelf kunnen zien, omdat we met de taxi’s van Guardalavaca via Camagüey en Santa Clara naar Vinales zijn gereden. En drie dagen na orkaan Irma zijn we ook nog twee dagen naar Havana geweest, om daar rond te kijken. Het was op hetzelfde moment dat de Nederlandse overheid het negatieve reisadvies afgaf, vanwege ‘groot gebrek aan voedsel en electriciteit in Cuba’: ik las dit reisadvies terwijl ik in een hippe tapasbar in Havana aan het genieten was van een tafel vol eten en een versie cocktail… en om mij heen waren honderden andere toeristen ook gewoon vakantie aan het vieren!

In de twee of drie dagen direct na de orkaan waren de winkels en restaurants overal gesloten, en was het inderdaad lastig om op straat aan eten te komen. Ook stijgt de prijs van sommige producten op de lokale markten in Cuba op dit moment, omdat er oogst verwoest is door de orkaan en hevige regenval. Maar in 90% van Cuba zal je geen problemen ondervinden als je wilt gaan eten in een restaurant, en ook in de casas particulares wordt gewoon ontbijt geserveerd, een uitgebreid diner voor reizigers gekookt, etc.

Meer Cuba? Hier vind je een overzicht van alle artikelen over Cuba

---

Gevolgen niet bagatelliseren

Natuurlijk wil ik niet bagatelliseren en nu zeggen dat orkaan Irma heus geen schade heeft toegebracht in Cuba. Dat is namelijk niet waar: aan de noordkust is zeker wel schade geleden en hier zal het herstel nog wel zo’n goede twee maanden duren denk ik. Maar in 90% van Cuba zijn de gevolgen van orkaan Irma al na een week bijna niet meer zichtbaar. De omgevallen bomen zijn voor een groot deel opgeruimd, na een paar dagen zonder elektriciteit is nu bijna het hele land weer up and running, de winkels en restaurants gingen bijna overal na twee dagen alweer open… Op veel plekken in Cuba merk je op dit moment werkelijk nog maar heel weinig van de orkaan.

Cuba ontvangt toeristen met open armen!

Ik heb ook al een paar keer de vraag gekregen of het wel okee is om nu naar Cuba te reizen, omdat sommige Cubanen wellicht veel verloren zijn en ze vast niet zitten te wachten op toeristen die komen arme aapjes kijken. Nou ik kan je verzekeren, vrijwel geen enkele Cubaan denkt er zo over! Toeristen worden juist met open armen ontvangen, het toerisme is de belangrijkste bron van inkomsten voor Cuba en zonder toeristendollars zal het een stuk moeilijker worden voor de getroffen families om hun huis weer op te knappen. En nee, ik zou niet nu direct een bezoek aan de noordkust plannen, want daar is wel echt schade. Maar die casa in Remedios heeft ook weer een oom/neef/buurman/achternicht/oudtante die op andere plekken in het land een casa verhuurt, taxi bestuurt of paladar runt en zo komt het geld toch in de familie terecht. En in november/december denk ik ook dat je alweer gewoon naar Remedios, Morón en de cayo’s kunt. Wil je overigens een financiële bijdrage doen aan de wederopbouw, dan zijn er online ook enkele organisaties te vinden die je donatie graag ontvangen, zoals bijvoorbeeld Cuba Libro, Global Links of MEDICC.

Mijn advies over reizen naar Cuba

Uit bovenstaand verhaal mag duidelijk blijken: ik zou absoluut niet afraden om naar Cuba te reizen! Ik was zelf de week na orkaan Irma in Cuba en toen werd alles al heel snel weer hersteld tot de gewone staat. Zéker de toeristische gebieden, want die worden als eerste opgeruimd en weer klaar gemaakt om toeristen te ontvangen. En elke dag die voorbij gaat, verbetert de situatie nog wat verder. Je kunt gewoon naar Cuba gaan dit jaar, echt waar. Tenzij je wellicht een week all inclusive-vakantie op een van de noordelijke cayo’s had geboekt… want dat kan nu even een maandje of twee niet. Maar die mensen zullen niet zo veel op mijn blog lezen denk ik ;-)

---

Meer lezen over Cuba?

> Mijn favoriete casas particulares in Cuba
> Een auto huren in Cuba – dit is wat je moet weten
> Mijn ideale route voor drie weken Cuba
> Cuba: mijn Havana hotspots!